Xơ gan là ăn bệnh khá phổ biến ở Việt Nam do lượng rượu bia tiêu thụ và tỉ lệ viêm gan của nước ta khá cao. Tuy vậy không phải ai cũng biết những điều cơ bản về bệnh học xơ gan để có hướng giải quyết đúng đắn nhất về hiện tượng bệnh lí này.

1. Gan là gì?

Gan là 1 bộ phận nằm trong cơ thể hay còn được gọi là nội tạng. Gan có chức năng chính là hấp thụ vitamin và một số khoáng chất cho cơ thể, bên cạnh đó gan đóng một vai trò hết sức quan trọng là thải trừ các loại độc tố khỏi cơ thể và tiêu hóa các chất béo cho cơ thể. Chính vì các vai trò quan trọng ấy khiến gan thường xuyên phải tiếp xúc với các chất độc hại và một lượng lớn các chất béo. Tuy cơ thể đã ưu ái cho bộ phận này bằng cách giúp các tế bào gan có khả năng tái sinh mạnh hơn nhiều so với các cơ quan khác. Bằng chứng cho thấy đó là khả năng phục hổi sau phẫu thuật cắt bỏ 1 phần gan được phục hồi lại rất nhanh sau đó. Tuy nhiên với các điều kiện hiện nay, gan thường xuyên phải tiếp xúc với một lượng lớn các chất độc hại gây quá tải cho các tế bào gan gây tổn thương tế bào gan lâu dần các tế bào gan mất khả năng hổi phục, xơ hóa gây nên bệnh học xơ gan. Các tế bào gan bị xơ hóa mất đi chức năng làm suy yếu chức năng gan, các tế bào chưa bị tổn thương phải tiếp tục làm việc quá tải và mất dần chức năng và khả năng hồi phục gây đẩy nhanh tiến triển của bệnh xơ gan.

2. Các khái niệm bệnh học xơ gan

Định nghĩa bệnh học xơ gan

Xơ gan là gì? Bệnh xơ gan được định nghĩa theo các tổn thương về mặt thực thể của bệnh được hình thành các mô xơ hóa, tế bào gan không có khả năng phục hổi. Xơ gan có đặc trưng là do các tế bào gan không có khả năng phục hổi dẫn tới xuất hiện các tổn thương kèm theo sự xơ hóa lan tỏa kết hợp với các nốt nhu mô tái sinh. Các tổn thương này dẫn tới hoại tử tế bào gan, làm xẹp khung nâng đỡ lưới của gan dẫn tới tình trạng lắng đọng các tổ chức liên kết, các mạch máu bị chèn, ép ngoằn ngoèo, các mô gan còn lại tiếp tục chịu các thương tổn gây hiện tượng phát sinh các nốt. Các nốt này dần lan rộng phá hủy các tế bào gan thường, kết hợp cùng sự xơ hóa, tổn thương không phục hồi của các tế bào gây trầm trọng hơn hiện tượng xơ gan.

Triệu chứng của bệnh học xơ gan

Xơ gan có ít triệu chứng ban đầu khi đã xảy ra tổn thương thực thể, tùy theo mức độ khác nhau người bệnh sẽ có các biểu hiện khác nhau như cảm giác mệt mỏi, chán ăn, vàng da, da sạm, vàng mắt, giảm chức năng tình dục. Tới giai đoạn bệnh tiến triển nặng có thể thấy thêm hiện tượng bệnh rõ rệt như đau nhức mình mẩy, đau tay chân, cơ thể tích nước, phù thũng. Do sự suy yếu tế bào gan cùng sự tích nước gây phù thũng cơ thể gây tăng áp lực tĩnh mạch cửa gây hiện tượng dễ chảy máu, thậm chí nôn ra máu, đi ngoài phân đen do vỡ tĩnh mạch thực quản, hôn mê, suy thận và có các biểu hiện nhiễm khuẩn và ung thư hóa.

Các số liệu về bệnh học xơ gan

Bệnh gan mãn tính và xơ gan là nguyên nhân gây tử vong xếp thứ 10 ở Mỹ khiến khoảng 27.000 người chết mỗi năm, ở Pháp tỷ lệ người bị xơ gan là 0,3% do rượu trên tổng dân số, ở vùng sahara châu phi tỉ lệ xơ gan là hơn 4% do virut. Các số liệu thống kê còn cho thấy tỷ lệ tử vong do nguyên nhân khác nhau là khác nhau tỷ lệ tử vong cao nhất là nguyên nhân do rượu. Tiên lượng của xơ gan do rượu xấu hơn rất nhiều so với các nguyên nhân khác như viêm gan, và do ảnh hưởng của mật.

3. Nguyên nhân gây bệnh xơ gan

Có nhiều nguyên nhân tác động có thể dẫn tới xơ gan như do chế độ ăn uống, nghỉ ngơi kém hợp lí, do nhiễm trùng, nhiễm khuẩn virut, do tiếp xúc với nhiều chất độc hại, do rồi loạn cơ học, do các nguyên nhân tác động khác.

Xơ gan do rượu

Là nguyên nhân gây xơ gan có tỉ lệ tử vong cao nhất và tiên lượng rất xấu. Rượu không chỉ chứa một lượng lớn ancol mà còn chứa nhiều chất độc hại khác, bên cạnh đó các loại rượu trôi nổi trên thì trường không có nguồn gốc rõ ràng chứa nhiều chất độc hai không thể kiểm soát được. Rượu hấp thụ vào cơ thể rất nhanh và trực tiếp tác động vào bộ phận này gây hủy hoại các tế bào gan khiến tế bào gan khó phục hồi dần hình thành mô sẹo, mô xơ dẫn tới xơ gan. Tác nhân này dễ dẫn tới các hiện tượng như xơ gan cổ chướng, ung thư gan.

Xơ gan do viêm gan, nhiễm trùng

Các bệnh viêm gan thường gặp nhất là viêm gan B, C. Các loại virut này sau khi xâm nhập vào cơ thể gây phá hủy tế bào gan, ngăn cản sự tái tạo của tế bào gan gây suy giảm chức năng gan. Lâu ngày, tình trạng tế bào gan càng trở nên khó hồi phục, các tế bào gan mất dẫn chức năng, trở nên xơ hóa. Tình trạng không được điều trị kịp thời càng gây hiện tượng mô xơ lan tỏa gây xơ hóa toàn bộ lá gan.

Xơ gan do mật

Do yếu tố nào đó tác động khiến mật bị tắc nghẽn, hiện tượng ứ mật lâu ngày gây tổn thương trên các tế bào gan, phá hủy các hoạt động thường của gan gây suy giảm chức năng gan, lâu ngày dẫn tới hiện tượng xơ gan.

Xơ gan do thuốc

Hiện tượng này xảy ra khi người bệnh sử dụng nhiều loại thuốc có hại cho sức khỏe gan gây suy giảm chức năng của gan thông thường, lâu dần dẫn tới hiện tượng hình thành các mô xơ nhiều, các tế bào gan chưa bị xơ hóa tiếp tục bị tác động xấu gây phát triển các tế bào mô xơ khiến gan bị xơ hóa ngày càng trầm trọng hơn.

4. Phòng ngừa bệnh xơ gan

Hiện nay chưa có phương pháp chữa khỏi bệnh xơ gan, nhưng bạn có thể hạn chế bệnh xơ gan bằng các phương pháp sử dụng các biện pháp ngăn ngừa, hạn chế sự tái phát của bệnh. Các biện pháp hạn chế phát triển của khối xơ bao gồm các giải pháp như điều chỉnh lại chế độ ăn uống, chế độ vận động, chế độ nghỉ ngơi hợp lí. Chế độ ăn uống cần giảm lượng muối, lượng chất béo đặc biệt là các chất béo không no, transfast, giảm năng lượng dư thừa được nạp vào cơ thể, hạn chế các chất kích thích như rượu, bia, café. Tăng cường sử dụng các loại rau, củ, quả và các thực phẩm tốt cho gan. Tăng cường các hoạt động vận động, thể dục, thể thao hợp lí để tăng cường sức đề kháng tăng lượng oxi tới các tế bào giúp tăng cường khả năng tái tạo của tế bào gan, hạn chế xơ hóa.